Sự nguy hiểm chết người của bụi mịn

02/01/2020

1. Sự nguy hiểm chết chóc của bụi siêu mịn

Bụi siêu mịn PM 2.5 hiện tại đang được xem là “sát thủ máu lạnh" nhất trong không khí khi là tác nhân gây ra hàng loạt các bệnh về đường hô hấp, ung thư, tim mạch. Một điều đáng lo ngại đó là loại bụi này không thể được ngăn lại bởi các loại khẩu trang thông thường.

Bụi mịn PM2.5 xuất hiện nhiều trong không khí đặc biệt là các thành phố công nghiệp khu đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM với hàm lượng ở nhiều thời điểm vượt chuẩn cho phép. Các hạt bụi có kích thước nhỏ hơn 2,5 µm, bằng khoảng 1/30 sợi tóc con người. Loại bụi này hình thành từ các chất như Cacbon, Sunphua, Nitơ và các hợp chất kim loại khác, lơ lửng trong không khí.

Nguyên nhân gây ra ô nhiễm bụi mịn PM2.5 được xác định từ các nguồn sản xuất, khí thải giao thông, xây dựng, sinh hoạt… Trong đó 4 ngành gồm sắt thép, nhiệt điện, xi măng, hóa chất đã gây ra 80% lượng ô nhiễm từ các nguồn.

Theo chuyên gia, trước đây thế giới tập trung nghiên cứu bụi PM 10 (bụi có đường kính dưới 10 µm). Tuy nhiên gần đây, loại bụi có kích thước siêu nhỏ PM 2.5 ngày càng xuất hiện dày đặc, có khả năng luồn lách vào các túi phổi và tĩnh mạch gây nguy hiểm đến sức khỏe con người như các bệnh hô hấp, ung thư, tim mạch, hen suyễn, trẻ em còi cọc, không phát triển chiều cao.

Cơ quan bảo vệ môi sinh Mỹ nhận định, bụi PM 2.5 chứa nhiều hạt kim loại có khả năng gây ung thư và đột biến gene. Mới đây, Tổ chức Ủy ban Lancet về Ô nhiễm và Sức khỏe công bố báo cáo, ô nhiễm không khí làm 6,5 triệu người chết vào năm 2015, con số này gấp 3 lần số người chết do ô nhiễm nước.

Trong khi đó, vấn đề ô nhiễm môi trường không khí tại các đô thị ở Việt Nam thì ô nhiễm do bụi là nổi cộm nhất. Tại một số đô thị lớn như Hà Nội, số ngày có mức độ ô nhiễm bụi PM 10 và PM 2.5 vượt quá giới hạn của Quy chuẩn Việt Nam ở mức khá cao. Trong thành phần bụi lơ lửng thì bụi PM 2.5 chiếm tỷ trọng tương đối cao.

2. Khẩu trang không thể ngăn căn bụi mịn PM2.5

Đặc biệt hơn loại bụi này ngày càng xuất hiện nhiều trong không khí thế nhưng những loại khẩu trang thông thường như khẩu trang giấy, khẩu trang y tế, khăn quàng cổ, khẩu trang vải không thể ngăn được bụi PM 2.5 xâm nhập vào phổi.

Hiện nay chỉ có hai nhóm tiêu chuẩn được công nhận cho khẩu trang có khả năng chống lại hầu hết các dạng hạt bụi là tiêu chuẩn Hoa Kỳ và tiêu chuẩn châu Âu.

Tiêu chuẩn của Hoa Kỳ được đánh giá bởi chính phủ Hoa Kỳ, đã được phê duyệt và chứng nhận từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Bệnh của Hoa Kỳ (CDC) và Viện An toàn và Sức khoẻ Nghề nghiệp (NIOSH).

Một số loại khẩu trang được chứng nhận theo tiêu chuẩn Hoa Kỳ như N95 có khả năng loại bỏ ít nhất 95% các hạt bụi không khí, N99 có khả năng loại bỏ ít nhất 99% các hạt bụi không khí và N100 có khả năng loại bỏ ít nhất 99,97% các hạt bụi không khí.

3. Cách bảo vệ sức khỏe trong điều kiện không khí chứa đầy bụi mịn

Việc sử dụng khẩu trang chỉ là một giải pháp tình thế. Còn để hạn chế ô nhiễm bụi PM 2.5 cần hướng tới giải quyết tận gốc. Trên thế giới có nhiều bài học về việc ngăn chặn thành công ô nhiễm bụi. Tuy nhiên, cái khó ở Việt Nam là cơ quan quản lý cũng như người dân chưa đánh giá đúng mức độ nguy hiểm của ô nhiễm không khí. Do đó, mọi người cần tránh ra ngoài trong giờ cao điểm giao thông, tuyệt đối hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá.

Với những người sống gần các khu công nghiệp, quốc lộ, tỉnh lộ, công trình xây dựng, nên thường xuyên đi chơi biển, tiếp xúc với cây xanh, môi trường thiên nhiên trong các hoạt động dã ngoại cuối tuần để cân bằng cơ thể. Tăng cường hệ miễn dịch bằng các tăng cường chế độ ăn lành mạnh để cơ thể có thể tăng sức đề kháng chống lại các tổn thương tế bào, cung cấp Oxi…